گذر از خشکسالی و سیلاب به پشتوانه سدهای خراسان شمالی

در فرودین سال 1386 اگر سد اسفراین نبود، سیلاب خسارات جبران ناپذیری به شهر اسفراین وارد می کرد. در فروردین و اردیبهشت سال 1398 و 1399 اگر سد شیرین دره در شهرستان مانه و سد بارزو در شهرستان شیروان نبود و سیلابهای طغیانگر بهاره، مهار نمی شد، سیلاب بخش عمده ای از کشتزارها و سکونتگاههای حاشیه رودخانه اترک در پایین دست این سدها را تخریب می کرد.
در پاییز 1403 سد تازه ساخت گلمندره در شهرستان گرمه اگر نبود، سیلاب پس از تخریب ورودی جنگل گلستان، خاطره تلخ تخریب گسترده جنگل گلستان و جان باختن ناگهانی شمار زیادی از مسافران گیر افتاده در سیلابهای تابستانی سالهای 1381 و 1382 جنگل گلستان را تکرار و در یادها زنده می کرد.
سدهای خراسان شمالی اکنون درست در نقطه مقابل مهار سیلابهای مخرب، در شرایطی که طی چند سال اخیر بارندگی مناسبی در این استان روی نداده و به گواه گزارشهای رسمی هواشناسی بیش از 40 درصد کاهش بارندگی در این استان به ثبت رسیده است، با ذخیره ای هر چند اندک، تکیه گاهی ایمن برای تضمین محصول کشتزارها و بقای باغات پایین دست هستند.
در همین روزها که به صورت میانگین، 75 درصد مخازن سدهای خراسان شمالی خالی است، سد بارزو شیروان با تامین اندک آب مورد نیاز باغهای پایین دست، دلخوشی باغداران برای پیشگیری از خشک شدن باغهاست و سد شیرین دره با تامین اندک آب مورد نیاز موجب تضمین دسترنج آنها در کشتزارهاست.
تاکنون هشت سد در استان خراسان شمالی ساخته شده و به بهره برداری رسیده و یک سد جدید (گلمندره) نیز در دیماه سال گذشته همزمان با سفر رییس جمهوری به صورت رسمی آبگیری شد.
چهار مورد از این سدها شامل سد گلول، سد غلامان (سومبار)، سد چندیر (قزلداش) و سد گلمندره پس از تشکیل استان خراسان شمالی با اعتبار هزینه شده برای مجموع چهار سد 1200 میلیارد تومان و مجموع گنجایش مخزن بیش از 57 میلیون متر مکعب، ساخته شده و به مرحله آبگیری و بهره برداری رسیده و تمامی مصوبات و مطالعات آنها نیز قبل از سال 1390 انجام شده است. 
نظر به اهمیت زیرساختی سد سازی، تصویب طرحهای سدسازی در کشور پس از انجام مطالعات پیچیده، تخصصی و فنی بسیار زمانبر توسط کارگروههای تخصصی و ویژه وزارت نیرو صورت می پذیرد.
چنانچه مطالعات یک سد که گاهی حدود 5 سال به طول می انجامد به لحاظ موارد فنی، اقتصادی، زیست محیطی و ... توسط وزارت نیرو مصوب گردد، برای دریافت ردیف اعتباری در قانون بودجه سنواتی کشور توسط وزیر نیرو به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال و پس از تایید سازمان مذکور، ردیف اعتباری می گیرد.
هدف ساخت سدها در کشور متفاوت بوده و برخی از سدها برای تامین آب شرب، کشاورزی، صنعت و زیست محیطی و برخی با هدف نجات جان و مال مردم و زیرساختهای کشور با توجه به سوابق آماری ورود خسارتهای جانی و مالی تکرار شده در منطقه ساخته می شوند.